Męskość – definicje, wzorce i postrzeganie społeczne

Męskość to złożone pojęcie, które od wieków kształtuje tożsamość i role społeczne mężczyzn. należy przyjrzeć się bliżej różnym definicjom i wzorcom męskości, zarówno tym tradycyjnym, jak i współczesnym. Jednocześnie przeanalizować, jak męskość jest postrzegana przez samych mężczyzn oraz przez kobiety.

Czym jest męskość? Definicje męskości

Męskość to zespół cech, zachowań i ról przypisywanych mężczyznom w danym społeczeństwie i czasie. Jak zauważa badacz męskości, dr Michael Kimmel, męskość nie jest stałą, wrodzoną cechą, ale raczej konstrukcją społeczną i kulturową [1]. Definicje męskości mogą się różnić w zależności od epoki, kultury, klasy społecznej czy rasy.

Tradycyjnie męskość kojarzono z takimi cechami jak:

• siła fizyczna i psychiczna,
• odwaga i niezależność,
• racjonalność i opanowanie emocji,
• dominacja i przywództwo.

Jednak współcześnie te stereotypowe ujęcia są często kwestionowane i poddawane krytyce. Badacze wskazują, że definiowanie męskości w opozycji do kobiecości (jako jej przeciwieństwa) jest zbyt uproszczone i nie oddaje złożoności ludzkiej tożsamości [2].

Warto przeczytać: Współczesny kryzys męskości z perspektywy naukowej

Tradycyjne wzorce męskości

Przez stulecia męskość była kształtowana przez tradycyjne role i oczekiwania społeczne. Mężczyzna miał być przede wszystkim:

• żywicielem rodziny,
• obrońcą i wojownikiem,
• głową domu i decydentem.

Te wzorce wiązały się z ciężarem odpowiedzialności, ale też dawały mężczyznom uprzywilejowaną pozycję w społeczeństwie. Jak pokazuje historyk George L. Mosse, ideał „prawdziwego mężczyzny” ukształtował się w Europie na przełomie XVIII i XIX wieku i obejmował takie wartości jak honor, odwaga, samokontrola i patriotyzm [3].

Tradycyjne postrzeganie męskości wiązało się także z koniecznością udowadniania swojej wartości i pozycji poprzez rywalizację z innymi mężczyznami. Badania dowodzą, że próby sprostania sztywnym, tradycyjnym wzorcom męskości (np. zakazowi okazywania emocji) mogą prowadzić do stresu, frustracji, a nawet przemocy [4].

Współczesne rozumienie męskości

We współczesnym świecie tradycyjne wzorce męskości są coraz częściej podważane i zmieniane. Ruch feministyczny i emancypacja kobiet doprowadziły do redefinicji ról płciowych i oczekiwań społecznych wobec mężczyzn.

Dzisiaj coraz więcej mężczyzn odrzuca sztywne normy „prawdziwej męskości” i przyjmuje bardziej zróżnicowane, zindywidualizowane tożsamości. Badacze mówią o „kryzysie męskości” lub „męskości w kryzysie” – sytuacji, gdy tradycyjne wzorce przestają być adekwatne w zmieniającym się świecie [5].

Współczesne rozumienie męskości jest bardziej płynne, dopuszcza różnorodność i indywidualną ekspresję. Mężczyźni coraz częściej angażują się w sfery życia wcześniej uznawane za „kobiece”, takie jak:

• opieka nad dziećmi i prowadzenie domu,
• dbanie o wygląd i modę,
• okazywanie emocji i budowanie bliskich relacji.

Pojawiają się nowe wzorce męskości, jak koncepcja „caring masculinity” (troskliwej męskości), która promuje opiekuńczość, empatię i współdziałanie zamiast dominacji i rywalizacji [6].

Męskość zdaniem mężczyzn i kobiet

Postrzeganie męskości przez samych mężczyzn oraz przez kobiety może się znacząco różnić. Badania pokazują, że mężczyźni często czują się rozdarci między tradycyjnymi oczekiwaniami a chęcią wyrażania siebie w nowy sposób.

W jednym z amerykańskich badań przeprowadzonych na dużej grupie mężczyzn, większość z nich deklarowała, że chciałaby odejść od sztywnych norm męskości, jednocześnie obawiając się negatywnej oceny ze strony innych mężczyzn [7]. Młodsi mężczyźni byli bardziej skłonni kwestionować tradycyjne wzorce niż starsi.

Z kolei kobiety, choć doceniają „nową męskość”, to wciąż w dużej mierze oczekują od mężczyzn cech kojarzonych z tradycyjnym ideałem, takich jak siła, odwaga, stanowczość. Jak pokazało brytyjskie badanie z 2019 roku, kobiety bardziej niż mężczyźni ceniły „rycerskie” zachowania u płci przeciwnej, np. otwieranie drzwi [8].

Obie płcie dostrzegają jednak korzyści płynące z redefinicji męskości i odejścia od krzywdzących stereotypów. Mężczyźni, którzy odważyli się zerwać z wąskimi normami, często zyskują większą satysfakcję z życia i relacji, a kobiety zyskują partnerów, którzy są bardziej zaangażowani i empatyczni.

Podsumowując, męskość to pojęcie złożone i ewoluujące. Choć tradycyjne wzorce wciąż są silne, coraz więcej mężczyzn i kobiet dostrzega potrzebę zmiany i redefiniowania męskich ról. Ważne jest, by każdy mężczyzna mógł kształtować swoją tożsamość w sposób autentyczny i wolny od ograniczających stereotypów.

Bibliografia:

• [1] Kimmel, M. S. (1997). Masculinity as homophobia: Fear, shame and silence in the construction of gender identity.
• [2] Connell, R. W., & Messerschmidt, J. W. (2005). Hegemonic masculinity: Rethinking the concept. Gender & society, 19(6), 829-859.
• [3] Mosse, G. L. (1998). The image of man: The creation of modern masculinity. Oxford University Press.
• [4] Levant, R. F., & Richmond, K. (2007). A review of research on masculinity ideologies using the Male Role Norms Inventory. The Journal of Men’s Studies, 15(2), 130-146.
• [5] McDowell, J. (2015). Masculinity and non-traditional occupations: Men’s talk in women’s work. Gender, Work & Organization, 22(3), 273-291.
• [6] Elliott, K. (2016). Caring masculinities: Theorizing an emerging concept. Men and masculinities, 19(3), 240-259.
• [7] Kågesten, A., Gibbs, S., Blum, R. W., Moreau, C., Chandra-Mouli, V., Herbert, A., & Amin, A. (2016). Understanding factors that shape gender attitudes in early adolescence globally: A mixed-methods systematic review. PloS one, 11(6), e0157805.
• [8] Gul, P., & Kupfer, T. R. (2019). Benevolent sexism and mate preferences: Why do women prefer benevolent men despite recognizing that they can be undermining?. Personality and Social Psychology Bulletin, 45(1), 146-161.